O Szlaku

Szlak Dziedzictwa Kulturowego Zakonu Paulinów powstał, aby zaprezentować współczesnemu światu sięgającą XIII stulecia – zwanego nie bez kozery Złotym Wiekiem Kościoła – historię Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika. Szlak umożliwia pokazanie szerokiemu gronu odbiorców paulińskiego dziedzictwa,  liczącego ponad siedemset lat. Jest to bogactwo o charakterze materialnym, duchowym i kulturowym, zlokalizowane w różnych zakątkach Polski i Europy.

Zgodnie ze swą ideą przewodnią, którą jest DUCHOWOŚĆ W DRODZE, Szlak Paulinów jest swoistą podróżą w przestrzeni i czasie, umiejętnie łączącą potencjał turystyczny malowniczych terenów i wspaniałych zabytków z misją i działalnością duchowych synów świętego Pawła Pustelnika i błogosławionego Euzebiusza z Ostrzyhomia. Ukazuje nie tylko charakterystyczny, jedyny w swoim rodzaju, charyzmat Zakonu, ale także jego wyjątkową rolę w kształtowaniu religijności i ducha narodu, na co klasztory paulińskie miały, na przestrzeni wieków, istotny wpływ. Tak było z Polakami, Węgrami, Chorwatami czy Słowakami.

Tworzenie Szlaku rozpoczęto od województwa śląskiego. W marcu 2019 roku Marszałek Województwa Śląskiego – Jakub Chełstowski, i Generał Zakonu – o. Arnold Chrapkowski, podpisali w tej sprawie list intencyjny. Rok później przystąpiono do prac nad strategią rozwoju Szlaku wraz z jego identyfikacją wizualną. Dokument powstał w grudniu 2020 roku, a już kilka miesięcy później zarejestrowano Fundację Szlak Paulinów.

Jako pierwsze do Szlaku włączono obiekty położone właśnie w województwie śląskim: częstochowski zespół klasztorny ze znanym na całym świecie Narodowym Sanktuarium NMP Królowej Polski na Jasnej Górze, pobliski klasztor wraz z parafialnym kościołem pw. św. Barbary oraz klasztor z Sanktuarium Matki Bożej Patronki Rodzin w Leśniowie. Realizując strategie rozwoju Szlaku, w 2021 roku włączono doń kolejne placówki paulińskie: klasztor na Skałce w Krakowie, będący małopolską perłą dziedzictwa paulińskiego oraz dom zakonny i kościół parafialny NMP Częstochowskiej w Czerwiennym na Podhalu, zwany potocznie Bachledówką.

Podjęto również rozmowy z marszałkami województw mazowieckiego i lubelskiego, aby Szlak mógł zostać poszerzony o kolejne obiekty. W planach jest włączenie doń w pierwszej kolejności innych miejsc związanych z istnieniem i duchowością Paulinów w Polsce, a później także na terenie Słowacji i Węgier – aż po Chorwację. Pozwoli to z jednej strony na zaprezentowanie wyjątkowej roli, powstałego na Węgrzech Zakonu, w tworzeniu struktur politycznych i religijnych Europy środkowej na przestrzeni wieków, z drugiej zaś umożliwi maksymalnie szerokiemu gronu odbiorców zapoznać się wyjątkowym dziedzictwem duchowym i kulturowym mnichów-pustelników.

Obecnie na terenie Polski funkcjonują już dwadzieścia cztery paulińskie klasztory i domy zakonne, zlokalizowane prawie we wszystkich województwach – jednak to województwa: śląskie, małopolskie, wielkopolskie, mazowieckie oraz łódzkie mogą poszczycić się największą liczbą placówek – każde z nich ma po trzy paulińskie siedziby.

Szlak Paulinów jest wielowymiarowy i w treści, i formie. W podróży po ziemiach pełnych urokliwych krajobrazów i wspaniałych obiektów architektonicznych, pozwala odbiorcy zanurzyć się głębiej w przestrzeń wiary, kultury i historii. Prezentuje życie, charyzmat i misję Zakonu Paulinów – nie tylko w tej powszechnie znanej odsłonie, kojarzonej niemal wyłącznie z ruchem pielgrzymkowym na Jasnej Górze, ale także w tym, co pozostaje ukryte na co dzień przed światem.

Ideą przewodnią Szlaku jest DUCHOWOŚĆ W DRODZE, łącząca w sobie nastawienie kontemplacyjne (duchowość) z aktywnością (droga). DUCHOWOŚĆ – bo Szlak umożliwia spotkanie z żywą, funkcjonującą do dziś wspólnotą zakonną i korzysta z jej kontemplacyjnego charyzmatu. W DRODZE – gdyż jest to pojęcie odwołujące się do aktywnego pielgrzymowania, postrzeganego przede wszystkim w znaczeniu symbolicznym, duchowym. W ten sposób Szlak przywołuje topos człowieka w drodze – homo viator i staje się żywą, dynamiczną, współtworzoną ciągle od nowa przez odbiorcę, opowieścią o ziemskiej egzystencji – pielgrzymce wiary, o powołaniu zakonnym – duchowej drodze życia.

Jak określa to Statut, Szlak Paulinów ma być zatem „produktem zrównoważonym”, realizującym wzajemnie się uzupełaniające wymiary doświadczeń turysty-pielgrzyma na trzech płaszczyznach: aktywności, duchowości i wiedzy. Można by rzec, że jest umiejętnie wyważonym złotym środkiem gdzieś pomiędzy wartościami utożsamianymi przez człowieka XXI wieku z sacrum a profanum. Oznacza to, że jest on adresowany zarówno do wiernych głęboko religijnych, dla których najważniejsze będą kontemplacja, modlitwa, bliski kontakt z Bogiem, jak i do osób postrzegających dziedzictwo paulińskie przede wszystkim jako warte poznania zjawisko kulturowe i historyczne. Dopełnieniem tej skali jest umieszczenie w gronie użytkowników Szlaku turystów aktywnych, dla których najważniejszą motywacją do odwiedzenia któregoś z paulińskich obiektów będzie ich lokalizacja przy malowniczych, a zarazem często uczęszczanych jurajskich trasach pieszych i rowerowych.

Szlak Paulinów składa się z czterech głównych elementów: oferta w obiektach – czyli to wszystko, czego odbiorca doświadcza w poszczególnych miejscach; wspólne wydarzenia – spajające i promujące Szlak jako całość imprezy organizowane w samych obiektach i w ich otoczeniu; trasy uzupełniające – powiązane ze Szlakiem, grupujące atrakcje wokół niego, związane z jego ideą przewodnią i współtworzone z partnerami; a wreszcie pieszy Szlak Paulinów – łączący dwa najważniejsze w Polsce klasztory paulińskie – krakowską Skałkę z Jasną Górą. Każdy z wymienionych tu czterech elementów oferty zawiera w sobie wartości duchowe, kulturowe i historyczne. Obietnica wejścia głębiej we wszystkie te przestrzenie zostaje zatem spełniona.

Bez wątpienia dalszy rozwój tego wyjątkowego, jedynego w swoim rodzaju dzieła, uwarunkowany jest zaangażowaniem podmiotów związanych z organizacją turystyki we wszystkich województwach, w których można doświadczyć dziedzictwa Zakonu Paulinów: śląskiego, małopolskiego, wielkopolskiego, mazowieckiego, łódzkiego, dolnośląskiego, lubelskiego, zachodniopomorskiego, opolskiego, kujawsko-pomorskiego. Wszystkich zainteresowanych rozwojem inicjatywy, jaką jest Szlak Paulinów, zapraszamy do kontaktu:

Fundacja Szlaku Paulinów
ul. Kordeckiego 2
42-225 Częstochowa
kontakt@szlakpaulinow.pl